احساس خارش کف سر کاملاً شایع است. گاهی اوقات این ناراحتی را می‌توان تنها با عوض کردن روتین مراقبت از مو درمان کرد. هرچند، اگر این عارضه به این طریق درمان نشد، میتواند نشانه‌ای از یک عارضه پزشکی باشد.
خارش کف سر عوامل مختلفی دارد از جمله پوست خشک یا تجمع مواد آرایشی مو معمولاً می‌توانید با تغییر دادن محصولات بهداشتی مورد استفاده برای موهایتان این مشکل را برطرف نمایید. همچنین حتماً مطمئن شوید که دچار شپش یا آفتاب سوختگی نشده‌اید و مقدار زیادی آب بنوشید.
علل خارش کف سر
یافتن علت خارش کف سر از این لحاظ حائز اهمیت است که وقتی عامل آن را بشناسید می‌توانید درمان موثر آن را آغاز نمایید. یافتن علت خارش کف سر پس از شناخت نوع پوست کف سر، شناخت علائم ثانویه بیماری و شناخت نواحی خطر در اقدامات مراقبتی از پوست کف سرتان ممکن خواهد بود. شش علت شایع خارش کف عبارتند از:
شوره سر
شوره سر یکی از شایع‌ترین علل خارش و التهاب پوست کف سر است. اگر شوره علت خارش کف سر شما باشد، از دانستن راه‌هایی که می‌توانید برای از بین بردن مشکلات از آن استفاده کنید شگفت زده خواهید شد. نام پزشکی شوره سر درماتیت سبوره‌ای است، این عارضه ناشی از رشد بی رویه مخمر مالاسزیاست. تمام انواع پوست کف سر بصورت طبیعی جایگاه رشد این مخمر هستند، ولی در کسانی که از شوره رنج می‌برند، رشد این مخمر از کنترل خارج می‌شود.. به این خاطر به شوره سر درماتیت سبوره‌ای گفته می‌شود که سبوره‌ای به پوست چرب گفته می‌شود و درماتیت یک نوع واکنش پوستی است. از این رو، شوره در کسانی که پوست کف سر چرب دارند بیشترین شیوع را دارد. کسانی که پوست کف سر آنها چربی است بیشتر مستعد شوره هستند زیرا مخمر مالاسزیا در چربی رشد می‌کند. در حقیقت، شوره میتواند تمام نواحی چرب پوست را که فولیکول مو دارند تحت تأثیر قرار دهد، ممکن است دچار شوره در ابروهای خود و حتی در موهای صورت شوید. اگر شوره داشته باشید، کف سر شما دچار خارش شده و میزبان پوسته‌های زرد رنگ و ضخیم سلول‌های پوستی مرده خواهد شد. پوست کف سرتان چرب، همراه با خارش و احتمالاً قرمز خواهد بود.
درماتیت تماسی یا واکنش آلرژیک
آیا پوست حساسی دارید؟ آیا سابق بر این به محصولات مراقبت پوستی واکنش نشان داده‌اید؟ آیا نسبت به غذاهای خاصی حساسیت دارید؟ آیا دچار آسم هستید؟ اگر پاسخ شما به هر یک از سوالات بالا مثبت باشد، خارش کف سر شما ناشی از درماتیت تماسی است. برخی از انواع پوست کف سر بطور طبیعی نسبت به سایر پوست‌ها حساس‌ترند. محرک‌‌ها، آلرژن‌ها و حساس کننده‌های شناخته شده بسیاری وجود دارند که در شامپوها، اسپری‌های مو و محصولات حالت دهنده مو یافت می‌شوند. بسیاری از شامپوهای خشک حاوی مواد خوشبو کننده هستند که یکی از اصلی‌ترین منابع آلرژن‌هاست. آیا تابحال شده پس از بوییدن یک گلدان پر از گل عطسه کنید؟ این دقیقاً مشابه همان است. آلرژن‌ها، مواد حساسیت‌زا و حساس کننده‌ها به سادگی از طریق پوست جذب می‌شوند. معمولاً پوست میتواند از ورود این مواد جلوگیری کند، به همین خاطر وقتی یکی از این مواد حساسیت‌زا بصورت تصادفی از خط اول دفاعی بدن یعنی پوست عبور می‌کنند، پوست واکنش نشان می‌دهد. هنگامی که پوست احساس کند که ماده‌ای خطرناک در تماس با بدن قرار گرفته، با فعال کردن التهاب سعی می‌کند آن را ایزوله کرده و از بین ببرد. التهاب همسایه دیوار به دیوار قرمزی و خارش پوست کف سر است. حتی اگر به تازگی هیچ تغییری در روش مراقبت‌های بهداشتی خود نداده باشید، همچنان ممکن است از درماتیت تماسی رنج ببرید. مواد حساس کننده موادی هستند که در ابتدای مصرف باعث آلرژی نمی‌شوند، بلکه پوست به تدریج به آنها حساسیت پیدا می‌کند. حتی شامپویی که برای چند سال از آن استفاده کرده‌اید نیز میتواند باعث خارش کف سر شود.
عفونت قارچی
نگذارید ظاهر عفونت قارچی شما را بترساند. ظاهر عفونت قارچی شبیه به داشتن کرم داخل پوست است. ظاهر این عفونت باعث ایجاد الگوهایی روی پوست شما می‌شود، که البته به احتمال زیاد حتی خودتان متوجه این الگوها روی پوست قرمز و همراه با خارش خود نخواهید شد. عفونت قارچی مشابه شوره است، یعنی از قارچی ناشی می‌شود که به آن تریکوفیتون روبروم می‌گویند. عفونت قارچی مسری است. اگر در تماس نزدیک با کسی قرار داشته‌اید که دچار عفونت قارچی بوده، به احتمال زیاد دلیل خارش کف سر شما همان عفونت قارچی است. اگر این عارضه درمان نشود، باعث ریزش شدید مو خواهد شد. قارچی که مسئول بروز عفونت قارچی است، نه تنها روی سطح پوست سر فعال است، بلکه داخل فولیکول‌های مو نیز فعالیت می‌کند.
شپش سر
این باور عمومی که شپش تنها در موهای کثیف زندگی می‌کند یا میتواند بپرد افسانه است. همچنین این باور عمومی که شپش موهای بلند را ترجیح می‌دهد نیز افسانه‌ای بیش نیست … تنها نقطه افتراق درباره احتمال ابتلا به شپش سر این است که هر چند وقت یک بار سر خود را به سایر شخص دیگری می‌مالید. اگر کودک هستید، احتمالاً اکثراً این اتفاق برایتان می‌افتد. اگر بزرگسالی هستید که در اطراف خود کودکی وجود دارد، مثلاً برادرزاده یا خواهرزاده یا کودک خودتان، باز هم اکثراً این اتفاق برایتان می‌افتد. تماس سر با سر تنها راه منتقل شدن شپش سر است. اگر پوست کف سرتان خارش دارد ولی خشک است و هیچ شوره‌ای روی آن وجود ندارد، احتمالاً به شپش سر مبتلا هستند. این حشرات در مخفی کردن خود بسیار استادند. یک شپش سر بالغ تنها ۲ الی ۳ سانتیمتر طول د ارد، تخم‌هایی که شپش سر ماده می‌گذارد نیز همرنگ موهای شماست. شپش سر همچون هر موجود زنده‌ای دیگری برای بقا نیاز به خوردن دارد. این موجودات مواد خوراکی خود را از خون شما می‌گیرند؛ این موجودات با گاز گرفتن پوست کف سر شما، خونتان را نوشیده و بزاق خود را در آن وارد می‌کنند. کسانی که دچار خارش کف سر ناشی از شپش سر هستند، خارش آنها عمدتاً در واکنش به بزاق شپش سر ایجاد شده است.
تجمع مواد
مواد حالت دهنده مو علت اصلی تجمع مواد روی سر هستند، مخصوصاً موادی که حاوی سیلیکون هستند. این مواد در ابتدا باعث نرمی و درخشندگی موهایتان می‌شوند. به مرور زمان، اگر این مواد را نشوئید، باعث کدری، حالت نگرفتن و مردن مو می‌شود. تجمع مواد باعث خشکی، خارش، قرمزی و حساسیت پوست کف سر می‌شود. در ابتدا، تجمع مواد میتواند باعث به دام افتادن آلرژن‌ها، حساسیت‌زاها و حساس کننده‌ها در نزدیکی پوست سرتان می‌شود. به خاطر دارید که پیشتر اشاره کردیم مقادیر زیاد شامپوو محصولات حالت دهنده مو حاوی آلرژن، مواد حساسیت‌زا و حساس کننده‌هاست. هر چه این مواد بیشتر با پوست کف سر در تماس باشند، احتمال بروز خارش بیشتر می‌شود. در ثانی، تجمع این مواد میتواند با میزان پوست ریزی طبیعی کف سر تداخل ایجاد کند. شما هر روز سلول‌های پوستی صورت، دست‌ها و کف سر خود را از دست می‌دهید. اگر یک لایه سیلیکونی روی کف سرتان قرار داشته باشد، این چرخه پوست ریزی مختل خواهد شد. ممکن است پوستتان خشک شود (اسپری مو خشک کننده پوست نیز هست) و احتمالاً کف سرتان قرمز و به همراه خارش خواهد بود. اگر بطور منظم از محصولات حالت دهنده مو استفاده می‌کنید، مخصوصاً محصولات دارای سیلیکون، به احتمال زیاد خارش کف سر شما ناشی از تجمع این مواد روی پوست کف سرتان است.
خشکی پوست سر
خشکی پوست منجر به خارش خواهد شد، فارغ از این که کدام نقطه از پوست بدنتان خشک است. پوست خشک روی بازو باعث خارش می‌شود، پوست خشک روی صورت همراه با خارش است و همچنین پوست خشک روی سر نیز خارش خواهد داشت. هنگامی که پوست آب کافی دریافت کند، نرم خواهد شد. همچنین توانایی پوست برای مقابله با مواد حساسیت‌زا، آلرژن‌ها و حساس کننده‌ها بیشتر است. هنگامی که پوست خشک شود، ملتهب و همراه با خارش است. همچنین توانایی خود را برای مقابله با مواد حساسیت‌زا، آلرژن‌ها و حساس کننده‌ها از دست می‌دهد. اگر خشکی پوست کف سر درمان نشود، با بدتر شدن خشکی به شدت پوسته پوسته، قرمز، ملتهب و همراه با خارش خواهد شد. اگر شما بصورت طبیعی پوست خشکی دارید، احتمالاً خشکی پوست کف سرتان علت خارش کف سر است.
نحوه کاهش خارش کف سر
رعایت نکات زیر در کاهش خارش سر موثر است.
شامپوی خود را تغییر دهید
تجمع مواد شامپو یا حالت دهنده میتواند باعث ایجاد خارش شود. شامپو یا حالت دهنده جدیدی بخرید – ترجیحاً شامپویی که حاوی مواد طبیعی است، همچون روغن درخت چای، روغن نارگیل، جوجوبا یا پریتیون روی.
از محصولات مراقبت پوست و موی بدون بو استفاده کنید
محصولات معطر می‌توانند باعث حساس شدن پوست سر و خارش آن شوند. در هنگام خرید، به دنبال محصولاتی باشید که برچسب “عاری از مواد معطر” روی آن زده شده است. اگر نمی‌توانید در بازار محصولات “عاری از مواد معطر” را پیدا کنید، به دنبال محصولاتی باشید که روی آن برچسب “هایپوآلرژنیک” خورده باشد. همچنین می‌توانید از محصولات مراقبت مویی استفاده کنید که برای کودکان یا برای افراد با پوست حساس تولید شده است.
بطور منظم موهای خود را شانه کنید
دو الی سه بار شانه کردن موها در روز باعث پخش شدن چربی طبیعی پوست می‌شود و وضعیت پوست سر را بهبود می‌بخشد. شانه زدن موها با یک شانه تمیز و نرم، باعث افزایش جریان خون و پخش شدن چربی‌های طبیعی پوست شده و خارش کف سر را تسکین می‌دهد. به آرامی موهایتان را شانه کنید. شانه زدن با شدت زیاد میتواند باعث خراشیدن پوست یا حساس شدن آن شود و باعث بدتر شدن خارش کف سر خواهد شد.
از مصرف محصولات مراقبتی موی حاوی الکل بپرهیزید
دور نگاه داشتن الکل از کف سر نیز یکی از موثرترین راه‌ها برای کاهش شوره است (شوره سر یکی از علائم خارش کف سر است). محصولات مراقبتی مو که حاوی الکل به مقدار زیاد است نیز میتواند منجر به خارش (یا بدتر شدن آن) و عارضه‌های دردناک پوستی شود، از جمله اگزما، سبوره و درماتیت سبوره‌ای. الکل یکی از مواد خشک کننده قوی است و به همین خاطر به راحتی باعث خشک شدن پوست کف سر و خارش شدید آن می‌شود.
روغن نارگیل را روی پوست کف سر خود بمالید
روغن نارگیل مانعی روی پوست ایجاد می‌کند که به حفظ رطوبت آن کمک کرده و در نتیجه راه موثری برای درمان خارش کف سر است. برای استفاده از روغن نارگیل، آن را روی پوست تمیز بمالید (پس از آنکه سرتان را شستید). بگذارید روغن برای نیم ساعت روی پوست بماند و سپس موهای خود را با یک شامپوی بدون بو بشویید. از این درمان سه بار در هفته استفاده کنید. یکی دیگر از راههای استفاده از روغن نارگیل حرارت دادن تدریجی روغن نارگیل است تا زمانی که کاملاً آب شود. سپس باید روغن را داخل بطری شامپوی خود بریزید.
شپش سر را با شامپوهای پزشکی درمان کنید
شپش سر نامطلوب و ناراحت کننده است ولی می‌توان به راحتی از شر آنها خلاص شد. از کسی بخواهید سر شما را کاملاً بررسی کنید تا حشره و تخم‌های آن را در نزدیکی ساقه موهایتان ببیند. خارشی که افراد دارای شپش احساس می‌کنند، به خاطر واکنش دادن پوست به بزاق شپش است. برای خلاص شدن از شپش، طبق تجویز پزشک از شامپوهای پزشکی استفاده کنید و همچنین تمام رختخواب و لباس‌های خود را بشویید. تمام محصولات آرایشی موی خود (شانه، برس وغیره) را در الکل یا شامپوی پزشکی به مدت یکساعت بخیسانید.
برای تسکین علائم آفتاب سوختگی از آلوئه ورا استفاده کنید
در تابستان، به خصوص در اولین روزهای آفتابی تابستان، پوست کف سر به راحتی دچار آفتاب سوختگی می‌شود. با بهبود یافتن پوست آفتاب سوخته، خارش آن نیز برطرف خواهد شد. از شامپو یا حالت دهنده حاوی آلوئه ورا استفاده کنید تا خارش تسکین یابد. اگر می‌خواهید بیش از یک ساعت در آفتاب بمانید، از کلاه استفاده کنید یا یک لایه ضد آفتاب روی پوست کف سرتان بمالید.
پس از حمام رفتن یا دوش گرفتن کاملاً موهای خود را خشک کنید
اگر موهای بلندی دارید، هرگز خیس رهایشان نکنید. ابتدا اجازه دهید کاملاً موهایتان خشک شوند وگرنه فشرده شدن موی خیس روی پوست کف سر باعث خارش پوست می‌شود. بطور مشابه، پس از مدت زیادی قرار گرفتن در زیر آفتاب و عرق کردن نیز باید موی خود را خشک کنید. اگر بقدری زیر آفتاب قرار گرفته‌اید که باعث تعریق شده است، تولید عرق اضافی نیز میتواند باعث خارش کف سر شود.
از درمان‌های موضعی برای درمان پسوریازیس کف سر استفاده نمایید
پسوریازیس یک عارضه مزمن است که در آن سلول‌های پوستی با سرعتی غیر طبیعی رشد می‌کند و باعث ایجاد تکه‌های قرمز و برآمده پوستی می‌شود. تجمع سلول‌های اضافی پوست میتواند باعث خارش و ناراحتی شود. پسوریازیس را می‌توان با پماد موضعی یا شامپوی پزشکی حاوی سالیسیلاک اسید درمان کرد.
اجازه دهید پوست کف سرتان هوا بخورد
پوست کف سر برای سالم ماندن نیاز به “نفس کشیدن” دارد همچون پوست سایر نواحی بدن. اگر همیشه از کلاه یا کلاه گیس استفاده می‌کنید، به احتمال زیاد باعث محبوس شدن جریان هوای پوست سرتان شده‌اید و در نتیجه پوست سر شروع به خارش می‌کند.
آب بنوشید
کم آبی بر پوست تأثیر می‌گذارد و اگر پوست آب کافی دریافت نکند خشک شده و خارش پیدا می‌کند. اگرچه استفاده از شامپوهای آب رسان و بدون الکل برای آبرسانی به مو اهمیت زیادی دارد ولی می‌توان با آب خوردن نیز به پوست کف سر کمک کرد. با پزشک خود صحبت کنید تا درباره میزان آبی که باید متناسب با سن و وزن خود بنوشید توضیحاتی برایتان ارائه دهد. مقدار آب مصرفی برای مردان بالغ حداقل ۳ لیتر و برای زنان بالغ ۲٫۲ لیتر در روز است.
استرس و هیجانات روزانه خود را کاهش دهید تا خارش کاهش یابد
هیجانات روزمره تأثیر مخربی بر بدن دارند؛ یکی از این تأثیرات مخرب آنها روی پوست کف سر دیده می‌شود. اگر کهیری روی پوست خود ندارید ولی باز هم احساس خارش روی صورت و گردن خود دارید، استرس میتواند عامل اصلی در کاهش این علائم باشد. راههای ساده کاهش استرس و هیجانات روزمره عبارتند از:
• زمان بیشتری را برای استراحت با خانواده و دوستان خود برنامه‌ریزی کنید.
• با یکی از دوستان نزدیک یا مشاور روانشناس درباره استرس و هیجانات روزمره خود صحبت کنید.
• در فعالیت‌های آرامش بخش همچون یوگا یا مدیتیشن شرکت کنید.
• پیش از خوابیدن یک ساعت به دور از هرگونه صفحه نمایش (موبایل، کامپیوتر، تلویزیون و تبلت) باشید.
